گزارشی از همایش

همایش ادبیات داستانی کودک و نوجوان دومین همایش مرکز مطالعات ادبیات کودک بود که در روزهای 21 و 22 اردیبهشت 1388 ( روزهای دوشنبه و سه­شنبه) در دانشگاه شیراز برگزار شد. همچون همایش نخست، بخش کودک و نوجوان انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران همکار صمیمی مرکز مطالعات در برگزاری این همایش بود. حمایت­ کنندگان همایش نیز، معاونت پژوهشی دانشگاه شیراز، معاونت پژوهشی دانشکده­ ی علوم تربیتی و روانشناسی، معاونت پژوهشی دانشکده­ی علوم انسانی، سازمان آموزش و پرورش استان فارس و قطب علمی پژوهش­های فرهنگی و ادبی فارس بودند.

در افتتاحییه همایش پس از تلاوت قرآن و پخش سرود جمهوری اسلامی، دکتر عبدالله ریاضی معاون پژوهشی دانشگاه شیراز ضمن تقدیم خیرمقدم به میهمانان، برگزاری همایش را رخدادی مهم برای جامعه­ ی ادبیات کودک ایران دانست که به همت اساتید برجسته­ ی دانشگاه شیراز طراحی و اجرا می­شود و مطمئناً منشأ اثرات و نتایج مهمی برای ادبیات کودک کشور خواهد بود. ایشان کمبود کتاب­های علمی ویژه­ ی کودکان را یکی از نارسایی­های نشر کتاب برای نسل جوان توصیف کرد و از آفرینندگان آثار خواست که به این مهم توجه بیشتری داشته باشند.

سپس دکتر کاووس حسن­لی، دبیر علمی همایش، با تأکید بر نقش ویژه­ ی همایش در فرایند دانشگاهی کردن ادبیات کودک، این گردهمایی را فرصتی دانست که می­تواند ارائه­ دهنده­ ی تازه­های پژوهش در قلمرو ادبیات کودک باشد. ایشان ضمن ارائه­ ی گزارشی از فرایند انتخاب مقالات اظهار داشت که در همان حال که شرکت دانشگاهیان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در همایش بسیار چشمگیر بوده، اما گرایش عمده در چکیده­ های ارسالی به موضوعات تربیتی و آموزشی است که نشان­ دهنده­ ی چیرگی این رویکرد در بحث­ها و پژوهشی­های مربوط به ادبیات کودک است. دبیر علمی همایش در پایان علت عدم حضور پروفسور پیتر هانت را آماده نشدن به­ موقع ویزای استاد نامبرده ذکر کرد.

سخنران بعدی دکتر مرتضی خسرونژاد، مدیر مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، با تأکید بر بینارشته­ای بودن و از این رو چندصدایی بودن ادبیات کودک، نهادینه کردن و روشمند‌ساختن پژوهش­های ادبیات کودک را غایت مرکز مطالعات و دانشگاهی کردن این ادبیات را هدف اصلی مرکز دانست. دکتر خسرونژاد اظهار داشت تأسیس دوره­ ی کارشناسی ارشد ادبیات کودک، راه­ اندازی مجله­ ی علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک، تأسیس کتابخانه­ی تخصصی ادبیات کودک در دانشگاه شیراز، برگزاری همایش­های علمی و تألیف و ترجمه­ ی آثار فلسفی و علمی در این زمینه از مهم­ترین روش­هایی هستند که تحقق هدف یاد شده را امکان­پذیر می­ سازند. وی افزود ادبیات کودک برای به کرسی نشاندن کرسی خویش در تودرتوی کرسی­های مقتدر موجود دانشگاه­ها راهی طولانی و بسیار سخت در پیش دارد. مدیر مرکز مطالعات، در پایان، خبر از به تصویب رسیدن طرح تأسیس مرکز جدیدی در دانشگاه شیراز داد که پیشنهاد آن از سوی مرکز مطالعات به هیئت رئیسه  دانشگاه داده شده است. این مرکز، که «مرکز پرورش اندیشه­ ی کودکان» نام دارد، در آینده با پیوستن به مرکز مطالعات ادبیات کودک، پژوهشکده­ ی « مطالعات کودکی» را بنیاد خواهد نهاد.

در ادامه ­ی مراسم افتتاحیه و در غیاب پروفسور پیتر هانت، دکتر فریده پورگیو، عضو هیئت مؤسس مرکز مطالعات که قرار بود ترجمه­ ی همزمان سخنرانی این صاحب­نظر را عهده­ دار باشد، متن این سخنرانی را قرائت کرد. این متن که با تبریک به مرکز مطالعات به دلیل موفقیت­هایش در روند دانشگاهی کردن ادبیات کودک ایران آغاز شده بود، با معرفی رویکرد استاد نامبرده به نقد و نظریه­ ی ادبیات کودک—رویکرد کودک­گرا—ادامه یافت. در این مقاله هانت ضمن پاسخگویی به منتقدان خود دلایل بیشتری در تایید نظریه‌اش ارائه کرد. متن سخنرانی هانت با بررسی یک نمونه—آلیس در شگفتزار—و بررسی کلیه‌ی رویکرهای ممکن به این اثر پایان یافت. از دیدگاه این استاد، ادبیات کودک بنابر ماهیت بینارشته­ای و بین­المللی خود عاملی برای ایجاد تفاهم هم میان معرفت­های گوناگون و هم میان ملل مختلف است.

زمان استراحت و پذیرایی فرصت مغتنمی بود که میهمانان همایش دیدار دوستانه ­ای داشته باشند و میهمانان و هم دانشجویان و پژوهشگران از مقالاتی که به صورت پوستر ارائه شده بود، دیدار کنند. پس از استراحت، همایش مطابق با برنامه­ ی اعلام شده، ادامه یافت و پژوهشگران مقالات خود را در چهار نشست—صبح و بعدازظهر—ارائه کردند.

در روز دوم، نخست، میهمانان از کتابخانه­ ی تخصصی ادبیات کودک، در کتابخانه­ ی مرکزی دانشگاه شیراز بازدید کردند. دانشگاه شیراز نخستین دانشگاه کشور است که دارای کتابخانه­ ی تخصصی ادبیات کودکان و نوجوانان است. کتاب‌های این کتابخانه، که با بیش از 4000 جلد کتاب افتتاح شده و در دسترس دانشجویان و اساتید قرار گرفته است، از طریق سایت مرکز مطالعات ادبیات کودک قابل جستجو است.

از ساعت 9 تا 12 روز سه­ شنبه 22 اردیبهشت، دو نشست موازی «یک نشست، یک تصویرگر» و «مخاطب­شناسی در ادبیات کودک» به ترتیب در دانشکده­ی علوم تربیتی و روانشناسی، و در دانشکده­ ی علوم انسانی برگزار شد.

دکترخسرونژاد در آغاز نشست تصویرگری که به معرفی و بررسی آثار علی خدایی اختصاص داشت، خدایی را تصویرگری دانست که به هدف اصلی ادبیات کودک، که ایجاد ارتباط با کودکان است، به زیبایی تحقق بخشیده و از معدود تصویرگرانی است که با آرامش مسیری پویا و پیشرونده در تصویرگری ادبیات کودک را طی می­کند. سپس سحر ترهنده و علی بوذری، منتقدان تصویرگری، به بررسی آثار هنرمند یاد شده پرداختند. این نشست را که با حضور دانشجویان و اساتید دانشکده­ی علوم تربیتی و روانشناسی برگزار شد، نمایشگاه ی از آثار خدایی همراهی می­کرد.

در آغاز نشست مخاطب­شناسی نیز دکتر حسن­لی هدف از تشکیل نشست یاد شده را کمک به شکل­گیری ادبیات تحقیق در زمینه­­ ی مخاطب­شناسی دانست و اظهار امیدواری کرد که ضمن بررسی کتاب عبور از مخاطب­شناسی سنتینوشته علی اصغر سیدآبادی نکات تازه­ای در باب یاد شده مطرح گردد. در این هم ­اندیشی، شرکت­ کنندگان، در حضور دانشجویان و اساتید دانشگاه شیراز به گفتگو درباره ­ی کتاب مورد بحث و «مخاطب­شناسی» در معنای کلی، پرداختند.

اطلاعات بیشتر در مورد پروفسور پیتر هانت را بخوانید.